
หลักการของสินสมรส ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1474 แบ่งออกเป็น 3 ชนิด ได้แก่
1. ทรัพย์สินที่คู่สมรสได้มาระหว่างสมรส
หลักสินสมรส คือทรัพย์สินทั้งหมดที่สามีหรือภริยา แต่ละฝ่ายทำมาหาได้ ในระหว่างสมรส ถือเป็น หลักสินสมรส ทั้งสิ้น โดยไม่ต้องคำนึงว่าฝ่ายใดได้มีส่วนร่วมในการทำมาหาได้นั้นหรือไม่ เช่น เงินเดือน ค่าจ้างค่าตอบแทน เป็นสินสมรส ซึ่งทั้งสามีและภรรยา มีส่วนเป็นเจ้าของคนละครึ่ง นอกจากนี้ การที่สามีภรรยาแยกกันอยู่ หรือทิ้งร้างกันโดยไม่ได้หย่าขาดจากกันโดยเด็ดขาด ทรัพย์สินที่ทำมาหาได้ในระหว่างนั้น ก็ถือเป็นสินสมรสด้วย เช่น สามีไปบวชเป็นพระภิกษุ ภรรยาอยู่บ้านขายของได้กำไร 10,000 บาทเงินนี้ เป็นสินสมรส สามีมีส่วนเป็นเจ้าของอยู่ด้วยครึ่งหนึ่ง แต่สามีที่บวชเป็นพระ และมีผู้นำเงินมาถวายเงินจำนวนนี้ถือว่าเป็นการให้โดยเสน่หาจึงเป็นสินส่วนตัวของสามี
ในกรณีที่สามีหรือภรรยาประกอบธุรกิจการค้า โดยเอาเงินหรือทรัพย์สินที่เป็นสินส่วนตัวไปลงทุนและสินส่วนตัวนั้นหมดสิ้นไปแต่ได้ผลประโยชน์ตอบแทนมานั้น ผลประโยชน์ดังกล่าว มิใช่สินสมรสทั้งหมด จะต้องมีการแบ่งชดใช้เงินทุนที่เป็นสินส่วนตัวเสียก่อน ส่วนที่เหลือเป็นกำไรสุทธิ เป็น หลักสินสมรส สำหรับเงินบำนาญ บำเหน็จ เบี้ยหวัด ค่าชดเชยในการออกจากงาน หรือการเลิกจ้าง หรือผลประโยชน์ ตอบแทนในการเกษียณอายุราชการ ที่คู่สมรสฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งได้มาระหว่างสมรส ไม่ถือว่าเป็นการให้โดยเสน่หา แต่เป็นการจ่ายเพื่อตอบแทนการทำงาน ที่คู่สมรสฝ่ายนั้น ได้เป็นข้าราชการหรือลูกจ้างเพราะฉะนั้นเงินดังกล่าวนี้ จึงเป็นสินสมรส เงินทดแทนกรณีทุพพลภาพของลูกจ้าง เป็นการจ่ายเพื่อทดแทนในการที่ลูกจ้างผู้ทุพพลภาพ ถูกลดความสามารถในการประกอบอาชีพการงานในอนาคต ถือว่าเป็นสินสมรสเช่นกัน แม้กระทั่งค่าสินไหมทดแทนในกรณีละเมิด ทำให้เสียหายแก่ร่างกาย หรืออนามัยของคู่สมรสก็ดี ถ้าหากได้มาระหว่างสมรส ถือว่าเป็นสินสมรสแต่ถ้าได้มาหลังการสมรสสิ้นสุดลงแล้ว แม้จะฟ้องคดีไว้ก่อนก็ต้องถือว่าเป็นสินส่วนตัว
ทรัพย์สินที่ได้มาในระหว่างสมรส โดยคู่สมรสฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งเข้าถือเอา หรือเข้าครอบครองปรปักษ์ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1382 ก็ต้องถือว่าเป็นสินสมรส แม้กระทั่งทรัพย์สินที่ได้มาโดยการกระทำผิดทางอาญาก็ถือว่าเป็นสินสมรสโดยเช่นเดียวกัน
ทรัพย์สินที่ได้มาระหว่างสมรส อันเป็น สินสมรส นั้น ถ้าทรัพย์นั้น เป็นทรัพย์ที่เป็นประธานแล้ว ต่อมามีทรัพย์อื่นมาประกอบเป็นส่วนควบ ส่วนควบนั้นย่อมกลายเป็นสินสมรสไปด้วย
คำพิพากษาฎีกาที่ 1053 / 2537 จำเลยใช้เงินของจำเลยซื้อสลากกินแบ่งรัฐบาลก่อนสมรสกับโจทก์ สลากกินแบ่งออกรางวัลตหลังจากโจทก์จำเลยสมรสกันแล้ว ต่อมาถูกเงินรางวัล ฉะนั้นรางวัลที่ได้รับมาดังกล่าวถือเป็นทรัพย์สินที่ได้มาระหว่างสมรสย่อมเป็นสินสมรสตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา 1474 (1)
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 9570 / 2551 ภรรยากู้เงินมาซื้อที่ดินและรถยนต์โดยผ่อนชำระหนี้เงินกู้ด้วย เงินเดือนของภรรยาที่ดินและรถยนต์จึงเป็นสินสมรส
คำพิพากษาฎีกาที่ 6870 / 2563 นำเงินสินสมรสไปซื้อที่ดินร่วมกับบุคคลอื่น ต่อมาแบ่งกรรมสิทธิ์รวมจากบุคคลอื่น ที่ดินที่แบ่งมาเป็นสินสมรส

2. ทรัพย์สินที่คู่สมรสฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง ได้มาในระหว่างสมรสโดยพินัยกรรม หรือการให้เป็นหนังสือเมื่อพินัยกรรมหรือหนังสือยกให้ระบุว่าเป็นสินสมรส
ตามปกติถ้าคู่สมรสฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งได้รับทรัพย์สินโดยทางมรดกหรือผู้ยกให้โดยเสน่หาแล้ว ทรัพย์สินนั้นเป็นสินส่วนตัวของฝ่ายนั้นตามมาตรา 1471 (3) แต่หากเจ้ามรดกหรือผู้ให้ระบุไว้ในพินัยกรรม หรือหนังสือยกให้ว่าเป็นสินสมรส จึงจะเป็นสินสมรส เช่น มารดาซื้อรถยนต์ให้บุตรสาวที่สมรส แล้วรถยนต์คันนี้เป็นสินส่วนตัวของลูกสาว เว้นแต่ มารดาจะได้ทำเป็นหนังสือระบุไว้ว่าให้เป็นสินสมรส
3. ทรัพย์สินที่เป็นดอกผลของสินส่วนตัว ดอกผลของสินส่วนตัวไม่ว่าจะเป็นดอกผลธรรมดา หรือดอกผลนิตินัยเป็นสินสมรส แต่ราคาทรัพย์สินที่เพิ่มขึ้นจากเดิม หลังจากการสมรส หาใช่ดอกผลของทรัพย์สินนั้นไม่ จึงจะถือว่าเอาราคาส่วนที่เพิ่มขึ้นเป็นสินสมรสไม่ได้ เช่น ที่ดินเป็นสินส่วนตัว แม้ภายหลังการสมรสที่ดินแปลงนี้จะมีราคาเพิ่มสูงขึ้นกว่าเดิมมากเพียงใดก็ตาม ที่ดินดังกล่าวยังมีสภาพเป็นสินส่วนตัวอยู่นั่นเอง ราคาที่ดินที่เพิ่มขึ้นหาใช่ดอกผลของที่ดินไม่ นอกจากนี้ในกรณีที่สินส่วนตัวเป็นที่ดินริมตลิ่งแล้ว เกิดที่งอกริมตลิ่งขึ้น ที่งอกนี้ถือว่าเป็นส่วนควบของที่ดินริมตลิ่ง ไม่ใช่ดอกผล ที่งอกจึงยังคงเป็นสินส่วนตัวของคู่สมรสฝ่ายที่เป็นเจ้าของที่ดินริมตลิ่งนั้น
ดอกผลของสินส่วนตัวที่กำหนดให้เป็นสินสมรสนี้ สามีหรือภริยาผู้เป็นเจ้าของสินส่วนตัว มีสิทธิที่จะหักค่าใช้จ่ายในการดำเนินการเพื่อให้เกิดดอกผลนั้นเสียก่อน เฉพาะดอกผลส่วนที่เหลือจากการหักค่าใช่้ายแล้วเท่านั้น จึงจะเป็นสินสมรส เช่น สามี มีแฟลต 1 แห่ง จำนวน 30 ห้อง เป็นสินส่วนตัว สามีนำไปให้ผู้อื่นเช่าและจ่างบุคคลฃอื่นมาเป็นผู้จัดการ โดยเสียค่าจ้างเดือนละ 10,000 บาท ได้ค่าเช่าห้อง 90,000 บาท เฉพาะค่าเงิน 80,000 บาท หลังจากหักค่าจ้างผู้จัดการแล้วเท่านั้นที่เป็นสินสมรส
โดยหลักการแล้ว ดอกผลของสินส่วนตัวที่เกิดในระหว่างสมรสย่อมเป็นสินสมรสเสมอ มีข้อยกเว้นว่า ในกรณีที่มีการแยกสินสมรสโดยผลของกฎหมาย หรือโดยคำสั่งศาล ดอกผลของสินส่วนตัวที่ได้มาในภายหลังจากการแยกสินสมรสแล้วตามมาตรา 1492 วรรคท้าย กำหนดให้เป็นสินส่วนตัว ตัวอย่างเหตุที่จะมีการแยกสินสมรสคือ การที่สามีหรือภรรยาเป็นบุคคลล้มละลาย คือ หลังจากที่แบ่งสินสมรสกันคนละครึ่งกับภริยาแล้ว ภริยานำเงินส่วนตัวนั้นไปฝากธนาคารได้ดอกเบี้ย ดอกเบี้ยเงินฝากธนาคารนี้ เป็นสินส่วนตัวของภริยา เพราะเป็นดอกผลของสินส่วนตัวที่ได้มาภายหลังจากการแยกสินสมรสแล้ว ไม่เป็นสินสมรสเหมือนเช่นปกติ
เมื่อกรณีเป็นที่สงสัย ทรัพย์สินสิ่งใดเป็นสินสมรสหรือไม่ หลักสินสมรส ของมาตรา 1474 วรรคสอง บัญญัติข้อสันนิษฐานไว้ก่อนว่า “ทรัพย์สินนั้นเป็นสินสมรส” เช่น สุนัขในบ้านออกจากบ้านไปกัดผู้อื่น ภริยารับว่าเป็นเจ้าของเมื่อกรณีเป็นที่สงสัย ต้องสันนิษฐานว่า สุนัขเป็นสินสมรสของสามีผู้เป็นเจ้าของด้วย (ฎีกา 2488/2523)
ห้องชุด 5 แห่งที่อ้างว่าสามีนำเงินสินส่วนตัวไปซื้อ แต่ไม่ได้แสดงหลักฐานว่าเงินนั้นมีที่มาอย่างไร ต้องด้วยข้อสันนิษฐานว่าเงินเป็นสินสมรส ภริยาย่อมมีส่วนในห้องชุดทั้ง 5 แห่งนี้ (ฎีกา 5416/2561)
คำพิพากษาฎีกาที่ 4650 / 2545 เงินฝากในบัญชีธนาคารมีเงินรายได้จากกิจการร้านเสริมสวยรวมอยู่ด้วยปะปนกันจนไม่อาจจำหน่ายได้ว่า แต่ละส่วนเป็นเงินเท่าใด จึงต้องถือตามข้อสันนิษฐานตามกฏหมายว่า เงินในบัญชีนี้เป็นสินสมรส เมื่อจำเลยถอนเงินในบัญชีดังกล่าวเปิดบัญชีเงินฝากประจำเงิน ฝากในบัญชีใหม่นี้จึงเป็นสินสมรสที่จะต้องแบ่งให้โจทก์จำเลยคนละครึ่งเช่นกัน
คำพิพากษาฎีกาที่ 7533 / 2560 ที่ดินพร้อมบ้านเป็นทรัพย์สินที่ได้มาระหว่างสมรส แต่สามีใส่ชื่อในโฉนดไม่ได้เพราะเป็นคนต่างด้าว จึงมีชื่อของภรรยาคนเดียว แต่สามีเก็บโฉนดไว้แสดงว่า ไม่ได้ยกให้เป็นสินส่วนตัวของภริยา กรณีเป็นที่สงสัยให้สันนิษฐานไว้ก่อนว่าที่ดินพร้อมบ้านเป็นสินสมรส
สรุป หลักสินสมรส คือ ทรัพย์สินที่คู่สมรสได้มาระหว่างสมรส รวมถึงเงินเดือน ดอกผลของสินส่วนตัว ทรัพย์สินส่วนตัว หรือมรดก ที่ระบุว่ายกให้เป็นสินสมรส
หากท่านไม่ได้รับความเป็นธรรมทางกฎหมาย ติดต่อ สำนักงานกฎหมาย อุดมคดี ที่
เบอร์ 082-583-8658
Line : @Udomakdee
Fanpage : https://www.facebook.com/UDOMKADEE
